"You Cannot Manage What You Cannot Measure". Sama teza, czy powiedział to Deming czy Drucker ma tyle osób po obu stronach ilu jest zwolenników i przeciwników tej tezy. Ja należę do grupy zwolenników, bo jak ustalić wynik przedsiębiorstwa bez Rachunku Zysków i Strat, jak sprawdzić zadowolenie klienta bez zapytania ich o zdanie. Tym właśnie jest mierzenie. A Balance Scorecard, czyli Zrównoważona Karta Wyników, jest moim ulubionym narzędziem do regularnej weryfikacji, czy firma jest na obranej przez siebie drodze.
Balanced Scorecard jako metoda zarządzania strategicznego w przedsiębiorstwie
Czy Twoja firma ma strategię? Ale taką prawdziwą, którą zna każdy pracownik, którą żyjecie przychodząc do pracy, z której wynikają cele operacyjne? Wiele firm deklaruje, że ma strategię, ale tylko jako ładny dokument. Tymczasem strategia firmy powinna być drogowskazem dla całej organizacji, pokazującym jak osiągać cele długoterminowe i jak je mierzyć. W odpowiedzi na ten problem Robert Kaplan i David Norton opracowali metodę Balanced Scorecard (BSC), znaną jako zrównoważona karta wyników.
BSC to metoda zarządzania strategicznego, która pozwala przełożyć strategię na konkretne działania i powiązać je z mierzalnymi wskaźnikami. Zrównowazona Karta Wyników opiera się na czterech perspektywach: finansowej, klienta, procesów wewnętrznych oraz rozwoju pracowników. Menedżerowie mogą jednocześnie monitorować wyniki finansowe, poziom satysfakcji klientów i efektywność działań operacyjnych.
Balanced Scorecard sprawia, że strategia firmy staje się narzędziem zarządzania, a nie tylko teoretycznym dokumentem.
Zrównoważona karta wyników – konstrukcja BSC i jej cztery perspektywy
Zrównoważona karta wyników to narzędzie zarządzania strategicznego, które pozwala spojrzeć na firmę szerzej niż tylko przez pryzmat finansów. Konstrukcja BSC opiera się na czterech perspektywach: finansowej firmy, klienta, procesów wewnętrznych oraz uczenia się i wzrostu.
Każda z nich jest powiązana z określonymi celami strategicznymi i miernikami, które łączą się ze sobą. Cele finansowe w przedsiębiorstwach są nadrzędne – to one decydują o stabilności i rozwoju firmy. Z nich wynikają cele związane z klientem, bo aby osiągnąć wzrost przychodów czy poprawę zyskowności, trzeba zadbać o satysfakcję i lojalność odbiorców.
Przykładem dobrego zastosowania BSC może być IKEA, która stawia sobie cel finansowy w postaci wzrostu sprzedaży. Aby go osiągnąć, koncentruje się na perspektywie klienta – oferuje atrakcyjne ceny, funkcjonalne produkty i wygodne zakupy online. Te działania są wspierane przez perspektywę procesów wewnętrznych, czyli efektywną logistykę i optymalizację łańcucha dostaw, a także przez perspektywę uczenia się i rozwoju, obejmującą rozwój pracowników oraz inwestycje w nowe technologie. Wszystkie perspektywy działają razem, by realizować nadrzędny cel finansowy.
Dzięki takiemu podejściu można skutecznie przełożyć strategię na konkretne działania, a nie zostawiać jej w sferze ogólnych deklaracji. Cele finansowe są uzupełniane przez wskaźniki związane z lojalnością klientów, sprawnością procesów czy inwestowaniem w rozwój pracowników. W praktyce oznacza to, że działania operacyjne organizacji wpływają nie tylko na wyniki finansowe, ale również na rozwoju firmy i jej zdolność do utrzymania udziału w rynku.
Proces wdrożenia strategicznej karty wyników
Proces wdrożenia Balanced Scorecard (BSC) w przedsiębiorstwach zaczyna się zwykle od audytu gotowości – firmy muszą sprawdzić, czy mają opisane cele strategiczne i zdolność do ich pomiaru. Badanie Francuskiego Instytutu Gospodarki Polska z 2022 r. pokazuje, że 44% firm stosuje BSC jako narzędzie wdrożenia strategii, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu do 17% firm z 2006 r. Firmy, które wcześniej nie miały dokumentu strategii, często dopiero podczas konstrukcji BSC tworzą mapę strategiczną i mierniki jakościowe oraz finansowe. Wdrożenie BSC wymaga także udziału zarządu i managerów – bez wsparcia na najwyższym szczeblu inicjatywa strategiczna nie ma sensu.
Ważnym etapem jest także etap testu gotowości – czy organizacja posiada dane potrzebne do pomiarów, odpowiednie systemy raportowania i kompetencje menedżerskie do analizowania wyników. W praktyce wdrożenia BSC podkreślają, że proces nie kończy się na ustawieniu strategii, ale musi dotyczyć komunikacji celów w całej firmie oraz regularnego monitorowania i doskonalenia mierników i inicjatyw strategicznych.
Przeciwnicy teorii o mierzeniu i zarządzaniu wkraczają do akcji właśnie w tym miejscu, zarzucając, że nadmierne skupienie na samym mierzeniu, odciąga uwagę od działania. I ja się z tym zgadzam. Dlatego trzeba zdecydować, co (i po co) mierzyć. Jak w wielu innych obszarach - nadmiar nie jest wskazany. Wskazany jest zdrowy rozsądek i logika.
Rola finansowej perspektywy i controllingu w podejściu BSC
Perspektywa finansowa w Balanced Scorecard dla przedsiębiorstw jest punktem wyjścia, ponieważ to właśnie wyniki finansowe pokazują, czy realizacja strategii przynosi oczekiwane efekty dla właścicieli i inwestorów. Cele finansowe – takie jak wzrost przychodu, poprawa zyskowności czy kontrola kosztów – są elementem każdej zrównoważonej karty wyników. Aby je monitorować, przedsiębiorstwo potrzebuje odpowiednich mierników, czyli wskaźników finansowych powiązanych z innymi perspektywami BSC.
Tu ważną rolę odgrywa controlling, który mierzy efektywność działań oraz wspiera menedżerów w podejmowaniu decyzji. Dzięki controllingowi można sprawdzić, jak działania operacyjne czy inicjatywy strategiczne wpływają na wyniki finansowe organizacji. Co istotne, karta wyników pokazuje, że osiągnięcie dobrych wskaźników finansowych zależy od lojalności klientów, sprawności procesów wewnętrznych i inwestycji w rozwój pracowników. W ten sposób perspektywa finansowa nie funkcjonuje w oderwaniu, lecz jest efektem działania całej organizacji.
Jak Balanced Scorecard pomaga przełożyć cele strategiczne na wyniki przedsiębiorstwa
Balanced Scorecard to nowoczesne podejście do zarządzania, które pozwala firmom i organizacjom skutecznie przełożyć wizję i strategię na konkretne działania. Karta wyników umożliwia stworzenie jasnej mapy strategii, gdzie cele strategiczne są powiązane z miernikami i inicjatywami w różnych obszarach. Dzięki temu przedsiębiorstwo nie koncentruje się wyłącznie na wynikach finansowych, ale potrafi uwzględniać także perspektywę klientów, procesów wewnętrznych oraz nauki i rozwoju.
To narzędzie wspiera nie tylko pomiar, ale i zarządzania wydajnością, bo pokazuje, które działania biznesowe faktycznie prowadzą do realizacji strategii. Wdrożenie BSC często wymaga zmiany kultury organizacyjnej, w której pracownicy rozumieją, jak ich codzienne zadania wpływają na cele firmy. W efekcie mapa strategii staje się praktycznym przewodnikiem, a nie tylko dokumentem. Balanced Scorecard pomaga także rozwijać innowacje, bo pokazuje, gdzie firma powinna inwestować, aby osiągać trwały sukces w dynamicznym otoczeniu biznesowym.
Balanced Scorecard sprawia, że strategia przestaje być teorią, a staje się praktycznym narzędziem wspierającym codzienne decyzje. To podejście do zarządzania pozwala firmom budować spójną kulturę organizacyjną, w której wszyscy pracują na wspólne cele i osiągają wymierne wyniki.
------------------------------------------
W Symmetria Partners pomagamy firmom przekładać strategię na wyniki. Niezależnie od tego, czy dopiero poznajesz koncepcję Balanced Scorecard, czy już pracujesz nad wdrożeniem zrównoważonej karty wyników, wspieramy Cię w całym procesie. Od budowy mapy strategii i definiowania kluczowych wskaźników, po integrację BSC z procesami biznesowymi i controllingiem – dbamy o to, aby Twoja strategia nie pozostała na papierze, ale działała w praktyce. Dzięki nam Twoje przedsiębiorstwo działa - z precyzją i rezultatami oraz może rozwijać kulturę organizacyjną i osiągać cele długoterminowe. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej.
